5. Fretless, E-Upright en Exotisch

Grenzenloos gelukkig? De fretloze bas

Franz Bassguitars Sirius 5

Een bijzondere vorm van elektrische bas die het vermelden waard is, zijn de fretloze instrumenten, de fretloze bassen. Net als de klassieke snaarinstrumenten hebben ze geen frets op de toets. Om goed te kunnen intoneren op zo'n bas, moet je enige oefening hebben en een goed gehoor hebben, want tijdens het spelen moet je de tonen aanpassen aan je oor.

Terwijl de frets ons voorzien van het juiste raster van de twaalf octaaftonen, kunnen de tonen op het fretloze instrument continu worden veranderd, zodat zelfs minimale afwijkingen tot tonale onjuistheid kunnen leiden.

Fretloze bassen hebben een geweldig zingende basisklank waarmee vooral ballads heerlijk verfijnd kunnen worden. Luister bijvoorbeeld naar Pino Palladino die liedjes van Paul Young uit de jaren 80 zingt - je hoort een fretloze bastoon waar je verliefd op kan worden! Ze zijn echter om de genoemde redenen zeker minder geschikt voor beginners.

De E-Upright-Bass

NS Design NXT5 E-Contrabas

Een andere bijzondere vorm van elektrische bas is de zogenaamde E-Upright bass. Dit betekent als het ware een “hybride” van contrabas en elektrische bas. Net als de contrabas staat het instrument rechtop tussen de benen van de bassist en wordt het staand of zittend bespeeld. Het is echter een instrument gemaakt van massief hout en moet daarom elektronisch worden versterkt.

Deze basvorm zie je zelden in de rockmuziek, misschien omdat het de muzikant aan één plek op het podium bindt. In de jazz of jazzrock wordt de E-Upright echter veel vaker gebruikt en is dankzij bassisten als Eberhard Weber ook bekend bij een breder publiek.

Het Duitse bedrijf Framus produceerde al in de jaren vijftig een elektronisch versterkte contrabas. Het bedrijf Clevinger was de eerste die blijvend succes boekte met e-staanders.

Koploos?

Steinberger XS-1FPA

Heb je ooit een bas "zonder hoofd" gezien? Deze instrumenten, die vooral in de jaren tachtig populair waren, worden headless bassen genoemd. Ze hebben geen kop, de hals ziet eruit alsof hij van het zadel is afgezaagd - wat ook zo is! Zo'n bas ziet er delicaat uit en weegt logischerwijs iets minder.

Hoewel headless basgitaren in de jaren tachtig alomtegenwoordig waren, wordt hun speciale ontwerp nu door veel muzikanten enigszins afgekeurd en daarom vaak uitgelachen.